click here for more news about India China border dispute
Reporter: Divya Vani | localandhra.news
India China border dispute ఉత్తరాఖండ్‌లోని లిపులేఖ్ పాస్ ద్వారా చైనాతో సరిహద్దు వాణిజ్యాన్ని తిరిగి ప్రారంభించడంపై నేపాల్ లేఖ పంపి అభ్యంతరం తెలిపింది.అయితే దీనిపై భారత్ తక్షణమే ఘాటుగా స్పందించింది.చరిత్ర, వాస్తవాల ఆధారంగా తమ వైఖరి తప్పులేదని వెల్లడించింది.ఏకపక్షంగా భూభాగాలను తమవిగా పేర్కొనడం అసహ్యకరంగా ఉందని స్పష్టం చేసింది.decades తరబడి కొనసాగిన వాణిజ్య మార్గంపై ఇంత సంచలనంగా స్పందించడాన్ని భారత్ ఆశ్చర్యంగా చూసింది.(India China border dispute) నేపాల్ వ్యవహారం సరిహద్దు మైనస్ దృష్టితో ఉందని సూచించింది.చర్చల ద్వారా పరిష్కారాలను కోరుకుంటే భారతం ఎప్పుడూ సిద్ధంగా ఉందని తెలిపింది.భారత విదేశాంగ శాఖ ప్రతినిధి రణధీర్ జైస్వాల్ చేసిన వ్యాఖ్యలు స్పష్టంగా నేపాల్‌కు కౌంటర్‌గా నిలిచాయి.ఆయన చెప్పిన ప్రకారం, లిపులేఖ్ పాస్ ద్వారా వాణిజ్యం 1954 నుంచే ఉంది.భారత–చైనా మధ్య ఈ మార్గం ద్వారా decades పాటు వ్యాపార లావాదేవీలు జరిగాయి.కోవిడ్ మహమ్మారి కారణంగా ఇది తాత్కాలికంగా నిలిచిపోయింది.(India China border dispute)
ఇప్పుడు దాన్ని తిరిగి ప్రారంభించడానికి ఇరు దేశాలు అంగీకరించాయి.ఇదే సందర్భంలో నేపాల్ అభ్యంతరాన్ని వ్యక్తం చేయడాన్ని భారత్ వ్యర్థంగా భావించింది.వాణిజ్యానికి సంబంధం ఉన్న మార్గాన్ని సరిహద్దు వివాదంతో ముడిపెట్టి రాజకీయం చేయడం సరికాదని చెప్పింది.నేపాల్ తన అభ్యంతరాల్లో లిపులేఖ్, లింపియధుర, కాలాపానీ ప్రాంతాలను తమ నూతన మ్యాప్‌లో చేర్చిన విషయాన్ని మరోసారి ఉల్లేఖించింది. ఇది తమ రాజ్యాంగం ప్రకారం చట్టబద్ధమేనని చెప్పింది. గతంలో నేపాల్ ప్రభుత్వం ఈ మ్యాప్‌ను పార్లమెంటులో ఆమోదించి చట్టబద్ధం చేసింది. కానీ ఆ తీర్మానాన్ని భారత్ అప్పుడే తిరస్కరించింది. ఇప్పుడు అదే పాత విషయాన్ని మరోసారి లిపులేఖ్ వాణిజ్య పునఃప్రారంభంపై లింక్ చేయడం గమనార్హం.
నేపాల్ వాదనల వెనుక చైనా పాత్ర ఉందా అన్న అనుమానాలు కూడా వ్యాపిస్తున్నాయి. ఎందుకంటే, వాణిజ్య మార్గానికి సంబంధించి భారత్–చైనా కలిసి నిర్ణయం తీసుకున్న వెంటనే నేపాల్ స్పందించడమే దీన్ని సూచిస్తోంది.చైనాతో సరిహద్దుల్లో మూడు ప్రధాన వాణిజ్య మార్గాలు ఉన్నాయి.ఉత్తరాఖండ్‌లోని లిపులేఖ్, హిమాచల్‌ప్రదేశ్‌లోని షిప్కిలా, సిక్కింలోని నాథూలా పాస్‌లు వాటిలో ముఖ్యమైనవి. ఇవి సుదీర్ఘ కాలంగా వాణిజ్యానికి వేదికలుగా నిలుస్తున్నాయి. లిపులేఖ్ ద్వారా మాత్రమే కాకుండా, బౌద్ధ యాత్రలకూ ఇదే మార్గం ఉపయోగపడుతుంది.మానస సరోవర్ యాత్రకు వెళ్లేవారికి ఇదే రూట్. భారత్–చైనా మధ్య చర్చలు జరిగి, ఈ మార్గాలను తిరిగి ప్రారంభించాలన్న నిర్ణయం తీసుకోవడం ఆర్థికంగా, రాజనీతికంగా బలమైన ముందడుగు.కానీ ఇందులో నేపాల్ అభ్యంతరాలు చెప్పడం రాజకీయంగా మారే ప్రమాదం ఉంది.
నేపాల్ అభ్యంతరాలు చెప్పిన తర్వాత భారత విదేశాంగ శాఖ క్లారిటీతో స్పందించింది. జైస్వాల్ వ్యాఖ్యల ప్రకారం, ఎలాంటి చారిత్రక ఆధారాలు లేకుండానే నేపాల్ వాదనలు చేస్తోంది.భూభాగాలపై ఈ విధంగా ఏకపక్షంగా వాదనలు చేయడం అంతర్జాతీయ చట్టాలకు విరుద్ధమని పేర్కొన్నారు. అంతేకాక, చర్చలు జరిపే మార్గమే ఉత్తమమని మరోసారి గుర్తు చేశారు.భారత్ ఎప్పుడూ నేపాల్‌తో శాంతియుత, నిర్మాణాత్మక చర్చలకు సిద్ధంగా ఉంటుందని అన్నారు.సమస్యలను కూర్చొని పరిష్కరించుకోవాలన్నదే భారత్ ఉద్దేశమని స్పష్టం చేశారు.ఇక్కడ గమనించాల్సిన విషయం ఏమిటంటే, నేపాల్ ఈ పాస్ విషయంలో గతంలో కూడా విమర్శలు చేసింది. 2020లో భారత్ నూతన రహదారి నిర్మాణం చేసినపుడు నేపాల్ తీవ్రంగా స్పందించింది. అప్పట్లోనూ ఇదే లిపులేఖ్ మార్గం విషయంలో వివాదం నెలకొన్నది. ఆ తరువాత నేపాల్ నూతన మ్యాప్ విడుదల చేయడం ద్వారా వివాదాన్ని మరింత ఊపొచ్చింది. ఇప్పుడు అదే మ్యాప్ ఆధారంగా వాణిజ్య మార్గానికి అభ్యంతరం తెలుపడం తగదని భారత్ భావిస్తోంది. వాస్తవానికి ఈ మార్గం decadesగా వాణిజ్య, యాత్రలకు ఉపయోగపడుతోంది. ఇది చరిత్రకే స్పష్టమైన ఆధారం.
వాస్తవంగా చూస్తే, నేపాల్–భారత్ మధ్య సంస్కృతిక, సాంప్రదాయ సంబంధాలు బలంగా ఉన్నాయి. భౌగోళికంగా దగ్గరగా ఉన్న ఈ రెండు దేశాల మధ్య పలు ముడిపడి ఉన్న అంశాలున్నాయి. కానీ ఇటీవలి కాలంలో నేపాల్ పాలక వర్గాలు చైనా దృష్టికి దగ్గరవడం వల్ల రాజకీయ సమీకరణాలు మారుతున్నాయి. దీంతో గతంలో లేనివి ఇప్పుడు సమస్యలుగా మారుతున్నాయి. నేపాల్ ప్రభుత్వం తమ స్వార్థ రాజకీయాల కోసం వాస్తవాలను వక్రీకరిస్తోందన్న విమర్శలు వినిపిస్తున్నాయి. లిపులేఖ్ మార్గం decades గా భారత ప్రభుత్వం ఆధీనంలో ఉంది. అక్కడ రహదారి నిర్మాణాలు కూడా భారత్ చేపట్టినవే. చైనా కూడా దీనికి వ్యతిరేకంగా ఏ అభ్యంతరం తెలుపలేదు. అటువంటి మార్గాన్ని నేపాల్ ఒక్కసారిగా తమదని చెప్పుకోవడం ప్రజల్లో గందరగోళాన్ని పెంచుతుంది.ఈ విషయంలో చర్చలు జరగాల్సిన అవసరం ఉందని భావించినప్పటికీ, నేపాల్ వాదనల ధోరణి దూకుడుగా ఉండటంతో ఉద్రిక్తత పెరిగే అవకాశముంది. భారత్ మాత్రం ప్రతిసారి చర్చల ద్వారానే సమస్యల పరిష్కారాన్ని కోరుకుంటోంది. వాణిజ్య మార్గాల పునఃప్రారంభం భారత–చైనా సంబంధాలకు కొత్త ఊపునిచ్చే అంశం.
దీనిని నేపాల్ జాతీయవాద కోణంలో చూచి విమర్శించడం దురదృష్టకరం. అంతేకాక, ఈ మార్గం పునఃప్రారంభం ద్వారా హిమాలయ ప్రాంతాల్లోని ప్రజలకు ఉపాధి అవకాశాలు మెరుగవుతాయి. వ్యాపార లావాదేవీలు పెరుగుతాయి. చైనా, భారత్ మధ్య సంబంధాలకు పునరుజ్జీవన వస్తుంది. ఇవన్నీ దృష్టిలో పెట్టుకొని నేపాల్ వ్యవహరించాల్సింది.ఈ మార్గం పునఃప్రారంభం తర్వాత స్థానిక ప్రజలకు లాభం చేకూరుతుంది.
ముఖ్యంగా ఉత్తరాఖండ్ సరిహద్దు ప్రాంతాల్లోని ప్రజలకు ఇది ఉపాధికి మార్గం. ఆర్థిక అవకాశాలు పెరుగుతాయి. decadesగా మూతపడిన మార్కెట్లు తిరిగి తెరవబడతాయి. సాంస్కృతిక, యాత్రా సంబంధాలు బలపడతాయి. ఇది కేవలం రెండు దేశాల మధ్య లావాదేవీల విషయం కాదు. స్థానిక స్థాయిలో కూడా ఆర్ధికంగా ప్రేరణ కలిగించగలదే. ఈ అంశంలో నేపాల్ కాస్త నిగ్రహంగా వ్యవహరించి చర్చలతో ముందుకెళ్లినంత మాత్రాన ఏమీ పోదు.మొత్తంగా చూస్తే, లిపులేఖ్ మార్గం ద్వారా వాణిజ్యాన్ని తిరిగి ప్రారంభించాలన్న భారత్ నిర్ణయం చైనాతో సంబంధాల మెరుగుదలకి సూచికగా నిలుస్తోంది. ఈ నిర్ణయం నేపాల్‌కి వ్యతిరేకమైయ్యే విధంగా తీసుకోబడలేను. decadesపాటు వాణిజ్య మార్గంగా సేవలందించిన మార్గాన్ని దిద్దుబాటు చేయడం దేశ ప్రయోజనాల కోసమే. నేపాల్‌కి ఉన్న సమస్యలపై భారత్ చర్చలకు సిద్ధంగా ఉందని ఇప్పటికే చెప్పింది. రాజకీయ ప్రయోజనాల కోసం వాస్తవాలను వక్రీకరించకుండా, చర్చలతో పరిష్కారాల దిశగా కదలాల్సిన అవసరం నేపాల్‌దే. లేకపోతే ఇటువంటి వివాదాలు ఆ స్థితిలోనే కొనసాగుతాయి.
